fbpx
Edit Content

Duna nos Luz Berde

Danki na Bo sosten partido AVP por a sirbi Aruba durante añanan largo. Den periodo 2009-2017 nos a traha duro pa haci nos isla miho, mas bunita y mas solido. Nos a logra hopi. Pero tin hopi mas pa haci. E trabou cu nos a haci durante ultimo e periodo aki ainda ta visibel tur caminda: kilometernan di caminda a wordo construi y hopi mas a wordo reconstrui. Barionan y areanan publico cu tabata decai awe ta bunita y dushi pa biba y pasa tempo aden. E hospital nobo t’ey awor pa duna miho servicio na comercio y miho cuido na ciudadanonan. Scolnan cu tabata den mal estado a wordo reconstrui y a traha scolnan nobo. Cada un di e proyectonan aki a contribui na crea trabou y miho servicio. Nan ta embeyece nos pais y crea oportunidadnan nobo pa nos hendenan y nos economia.

Tuma contacto cu mi

 Pakiko eta asina importante pabo como trahador ta na altura si bo relacion di trabou actual por ta  un acuerdo laboral ?

Si bo persona ta eherciendo bo trabou a base di un acuerdo laboral, eta dunabo como persona proteccion social, cierto derechonan y alabes diferente leynan laboral lo ta aplicabel riba bo relacion di trabou. Esaki automaticamente ta trece cune cu e dunador di trabou ta mara na mas leynan adicional ora ta papia di e relacion di trabou cu e tin cu bo persona. Di e forma aki lo por evita eventual abuso di poder na banda di e dunador di trabou.

 

Articulo 1613a den buki 7A di nos codigo civil ta defini huridicamente kiko ora por papia di un contracto laboral.

 

Artikel 1613a  

De arbeidsovereenkomst is de overeenkomst, waarbij de ene partij, de arbeider, zich verbindt, in dienst van de andere partij, de werkgever, tegen loon gedurende zekere tijd arbeid te verrichten.

 

Splicacion:

Articulo 1613a ta wordo presenta den buki 7A di nos codigo civil. E partidonan cu por sera un acuerdo laboral ta e ‘trahador’ y na e otro banda e ‘dunador di trabou’. Por papia di un acuerdo laboral si e siguiente 3 elementonan manifesta nan mes: 1) labor, 2) salario y 3) mester ta den servicio di…

 

Siguientemente lo elabora en corto riba cada un di e elementonan menciona, pa asina tin claridad ki ora si of ki ora no ta papia di un acuerdo laboral. Mester bisa si cu e elemento nan aki ta primordial pa defini si bo relacion di trabou ta basa riba ley, un acuerdo laboral y alabes si e relacion ta haya e proteccion necesario door di otro leynan laboral. Si bo acuerdo no ta coresponde cu tur e tres elemento nan, bo persona no tin un acuerdo laboral.

 

Elemento ‘labor’

E termino ‘labor’ den e contexto aki tin un signification amplio. No necesariamente eta encera cubo persona mester eherce un trabou fysico pero tambe trabou pasivo ta conta como labor. Importante ta cubo ta haci esaki den servicio y beneficio dibo dunador di trabou, alaves cu esaki ta loke a wordo palabra como e actividad cu mester wordo haci pa ricibi un salario. Pa ilustra con amplio e termino aki por ta den e cuadro aki, tin e siguiente ehempel. Den un caso cu a yega Corte Supremo na Den Haag a wordo dicidi cu un acuerdo cu un trahador tawata tin cu su dunador di trabou, cu tawata encera cu e trahador mester presenta na trabou, pero no mester eherce niun tipo di actividad ta wordo considera como ‘labor’. Esaki por concorda cu loke nos por yama awendia bewakingsfunctieof wachtdienst.Tambe mester remarca cu un acuerdo laboral ta un acuerdo personal, segun articulo 1615 buki 7A di nos codigo civil un trahador ta obliga pa eherce su trabou personalmente y no mag laga un otro haci esaki pa su persona sin permiso di su dunador di trabou.

 

 

Elemento ‘salario’

E termino ‘salario’ no conoce un definicion specifico den ley ainda, pero si por haya un splicacion di esaki den hurisprudencia  (HR 18 december 1953, NJ 1954/242) caminda ta bisa cu salario : ta loke e dunador di trabou ta obliga pa paga na e trahador pa su energia cu ela eherce e trabou cune. Por conclui cu tin un obligacion na banda di e dunador di trabou pa paga e salario na e tempo stipula door di e acuerdo laboral a base di articulo 1614 buki 7A di nos codigo civil y na otro banda e trahador tin derecho pa ricibi su pago. Tambe mester wordo remarca cu e trahador tin derecho riba su payslip y esaki no mag wordo nenga pa wordo otorga na e trahador. E moda comun cu salario ta wordo paga ta den forma monetario pero esaki nota e unico manera mirando cu articulo 1613n buki 7A di nos codigo civil ta duna nos diferente otro opcion den ki forma un pago di salario por wordo realisa. Ley no ta bisa con halto un salario mester ta, pero loke ley si ta stipula ta e minimo cu mester wordo paga na un trahador den caso di un acuerdo laboral. Landsverordening Minimumloonarticulo 9 ta indica cu e paga minimo ta 1.636,70 florin pa luna, mas cu claro si bo ta cumpli cu criteria nan cu e ley aki mes ta stipula.

 

Elemento ‘mester ta den servicio di’

Den practica no tin dificultad pa demostra e prome 2 elementonan. E di 3er elemento tin di haber cu autoridad of duna instruccion cual hopi biaha ta un reto pa demostra esaki. Specificamente e elmento aki kiermen cu e trahador ta supalterno di e dunador di trabou, mirando cu e dunador di trabou ta den su derecho pa duna instruccion na e trahador con pa eherce e trabou. Tambe tin otro factor cu por hunga un rol ora ta papia cu un persona ta ‘den servicio di’ e dunador di trabou. E derecho di e dunador di trabou pa kita un persona ta indica cubo ta ‘den su servicio’. Un ultimo ehempel ta e derecho di e dunador di trabou pa stipula horario y alabes dianan di vakantie tambe ta indica cubo ta ‘den su servicio’. Central den esaki ta e intension di ambos partido ora di cera e acuerdo laboral. Si e trahador tin e intencion pa ta den servicio di e dunador di trabou y na otro banda e dunador di trabou tin e intencion pa tin e trahador den su serivicio por bisa cu tin un acuerdo laboral, esaki ta basa riba Groen/Schoevers-arrestcaminda a indica cu intencion di partidonan tambe ta di sumo importancia ora ta palabra un acuerdo laboral a base di articulo 1613a di buki 7A di nos codigo civil.

 

Awo cu a pasa den tur tres elemento por añadi cu un acuerdo laboral basa riba articulo 1613a di buki 7A di nos codigo civil por tuma luga por escrito y tambe verbal. Tambe e acuerdo laboral por ta uno pa tempo defini of tempo no defini. Un contract pa tempo no defini, no tin un fecha stipula cu e acuerdo laboral lo termina. Na otro banda un contract pa tempo defini, e fecha caminda e acuerdo laboral ta termina ta defini caba of hopi comun ta cu e contract ta wordo firma pa temporada di un proyecto. Den un otro articulo lo splica mas riba un acuerdo laboral pa tempo defini.

 

Plataforma Hobennan Profesional kier remarca cu esaki ta e prome articulo di un serie di articulonan cu lo wordo publica pa informa cuidadanonan di Aruba. Alabes nos kier informa comunidad cu cada articulo lo wordo combina cu un video informativo caminda lo amplia mas riba e tema encuestion. E videonan aki lo wordo publica riba e pagina di facebook di Plataforma Hobennan Profesional. Nos kier enfatisa cu tur articulo cu wordo publica ta cu e meta di informa e ciudadano den lineanan grandi di nos leynan. Cada caso ta depende di nan circumstancianan concreto. PHP ta trata na aplica e palabranan mas adecua na Papiamento ora di referi na e leynan of hurisprudencia ya cu esakinan ta den idioma Hulandes.  E no ta e intencion di PHP pa reemplasa ningun profesional cu ta defende nan clientenan den corte, sino pa e ciudadano tin un poco conocimento basico di nos leynan y su derechonan. Si e ciudadano ta sinti cu su caso ta uno cu kizas a bai demasiado leu of ta uno cu mester di accion inmediato nos ta recomenda pa acudi serca un hurista of su abogado di preferencia. Tur ciudadano cu pregunta of cu kizas ta desea di haya conseho ta bon bini na e Tienda di Ley cu ta activo diasabra 2’or pa 4’or, na cas di partido AVP na Playa. Plataforma Hobennan Profesional su miembronan lo atendebo cu e debido atencion.

 

Scirbi pa:

Wendert Cicilia

Facultad di Ley na UA